από: Ροϊδη Ελένη

* Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αναζήτηση του ομώνυμου Πολιτιστικού Συλλόγου

"Ο τίτλος αυτού του άρθρου, για τον μέσο αναγνώστη, είναι τόσο δυσανάγνωστος που χρειάζεται να καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια ώστε να συλλαβίσει και να αποκωδικοποιήσει τα γράμματα αυτής της λέξης. Ωστόσο ο τρόπος που έχει γραφτεί δεν είναι τυχαίος καθώς η γραφική της απεικόνιση προσιδιάζει με αυτή ενός δυσλεξικού ατόμου που καλείται να γράψει στο χαρτί την συγκεκριμένη λέξη.

Γράμματα κολλημένα μεταξύ τους, δυσανάλογα, δυσανάγνωστα, χωρίς τόνους, γεμάτα μουντζούρες και σβησίματα, είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά της δυσλεξίας. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Η δυσλεξία είναι μια μορφή μαθησιακής δυσκολίας και αφορά άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ανάγνωση, τη γραφή και την ορθογραφία, ανεξάρτητα από το νοητικό τους επίπεδο, την κατάλληλη σχολική εκπαίδευσή τους και τη θετική κοινωνικό- οικονομική κατάστασή τους.

Σύμφωνα με όσα είναι γνωστά έως τώρα, η δυσλεξία είναι το αποτέλεσμα μιας διαταραχής που έχει οργανική βάση και οφείλεται σε θεμελιακή δυσλειτουργία μαθησιακών μηχανισμών και ως ένα βαθμό, απροσδιορίστων παραγόντων. Αν τολμούσαμε να κάνουμε την σκιαγράφηση ενός παιδιού με δυσλεξία, τα πράγματα θα ήταν κάπως έτσι:

'Θα ήταν πιθανόν, αγόρι (αφού το 80% των δυσλεξικών είναι αγόρια), θα είχε μέση ή ανώτερη νοητική ικανότητα, ικανοποιητικό επίπεδο μαθηματικής ικανότητας, καλή χρήση του προφορικού λόγου, καλή κοινωνική συμπεριφορά και θα προερχόταν από θετικό οικογενειακό περιβάλλον.

Σ ' ό,τι αφορά την δυσκολία των δυσλεξικών στην ανάγνωση, αυτή έχει να κάνει κυρίως με την αποκωδικοποίηση των λέξεων και όχι στην αναγνώριση μεμονωμένων γραμμάτων ή στην κατανόηση του νοήματος της λέξης.

Γι΄αυτό το λόγο η ολοκλήρωση του έργου της ανάγνωσης είναι μια διαδικασία εξαιρετικά χρονοβόρα για το δυσλεξικό άτομο, που προκαλεί νοητική κόπωση και άρνηση από το ίδιο να συνεχίσει την ανάγνωση καθώς νιώθει κουρασμένο. Οι αρνητικές αυτές εμπειρίες του δυσλεξικού, σ' ό,τι αφορά την ανάγνωση, του προκαλούν το αίσθημα της αποστροφής και της άρνησης για την μάθηση και την απόκτηση γνώσεων γενικότερα .

Σε δευτερογενές επίπεδο λοιπόν, είναι πολύ πιθανό το παιδί να εκδηλώσει μειωμένο αυτοσυναίσθημα, χαμηλή αυτοεκτίμηση, εσωστρέφεια και επιθετικότητα καθώς βλέπει καθημερινά ότι οι προσπάθειές του δεν ανταμείβονται με μια ικανοποιητική σχολική επίδοση.

Επομένως η παρατηρητικότητα του δασκάλου και των γονιών από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες της φοίτησης του παιδιού στο σχολείο, θα συμβάλλουν στον έγκαιρο εντοπισμό της αναγνωστικής αυτής δυσκολίας και στην αντιμετώπισή της.

Ας δούμε όμως μερικά από τα πιο συχνά και συνηθισμένα λάθη του δυσλεξικού στην προσπάθειά του να αποτυπώσει τον γραπτό λόγο :

* Μπερδεύει παρόμοια ηχητικά και σχηματικά γράμματα όπως το «φ» με το «θ», «β» και το «δ» , ή το «π» με το «μπ» κτλ.

* Παραλείπει, αντιμεταθέτει, αντιστρέφει γράμματα ή και συλλαβές ή και κολλάει τις λέξεις μεταξύ τους όταν γράφει

* Γράφει τα γράμματα ανάποδα ή τα συγχέει με τους αριθμούς π.χ το 3 αντί για το ε, ή το 6 αντί για το 9.

* Κάνει αδικαιολόγητα « περίεργα» και επαναλαμβανόμενα λάθη στην ορθογραφία

* Τα γράμματά του είναι άσχημα, δυσανάλογα και δυσανάγνωστα . Το γραπτό του είναι ακατάστατο γεμάτο μουντζούρες ή σβησίματα και γενικότερα επικρατεί αναρχία στο γραπτό του .

* Δυσκολεύεται να αποστηθίσει πίνακες π.χ προπαίδεια ή σειρές πραγμάτων π.χ μήνες του χρόνου.

* Δυσκολεύεται να κατανοήσει το νόημα του κειμένου εκτός και αν του το διαβάσει κάποιος άλλος.

* Καθυστερεί υπερβολικά ν' αναγνώσει κάποιο κείμενο και κάνει πολλά αναγνωστικά λάθη.

Εδώ παρουσιάζονται συνοπτικά κάποιες από τις δυσκολίες των δυσλεξικών ατόμων που ενδέχεται να διαφέρουν από άτομο σε άτομο λόγω της μοναδικότητας κάθε ατόμου αλλά και των ιδιαιτεροτήτων του..

Με αυτά τα δεδομένα, είναι φανερό ότι η εγρήγορση του δασκάλου, συνδυαζόμενη με την σωστή αξιολόγηση της μάθησης της ανάγνωσης, είναι δυνατό να είναι καθοριστικής σημασίας για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της δυσλεξίας .

Έχει διαπιστωθεί ότι οι μαθησιακές δυσκολίες γενικά, επηρεάζουν την συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού και της οικογένειας του. Τα παιδιά με δυσλεξία συχνά νιώθουν απογοήτευση, θυμό, ματαίωση, απόσυρση, άγχος, ενώ σε πολλές περιπτώσεις βιώνουν την κοινωνική απομόνωση λόγω της χαμηλής τους αυτοεκτίμησης.

Συνεχώς με τιμωρούσαν και με κορόιδευαν, έτσι και εγώ αποσύρθηκα στον εαυτό μου και ντρεπόμουν τόσο που στην ηλικία των 8 είχα αποσυρθεί τόσο πολύ...Φοβόμουν ότι οι άλλοι άνθρωποι θα μάθαιναν ότι είχα πρόβλημα με την ανάγνωση και πραγματικά ήμουν σε ένα δικό μου κόσμο. Δεν είχα φίλους, ντρεπόμουν τόσο πολύ....»(Riddick et al.,2002).

Ροΐδη Ελένη

Ψυχολόγος - ειδικευόμενη στην Οικογενειακή Θεραπεία

Εξωτερική Συνεργάτης του Κέντρου «Άρση».